Szkoła szacunku i dialogu - skrót projektu

Cytat: „ ... wychowywanie to nie jest coś co robi się dzieciom, ale coś co robi się z dziećmi”

 

WSTĘP

"Mój" pomysł wywodzi się z bardzo prostych założeń (praw natury): ludzie są spragnieni dialogu i szacunku, dzieci są ludźmi, każdy dorosły był dzieckiem, prowadzenia dialogu i okazywania szacunku można uczyć się wspólnie, szacunek i dialog to cel i metoda.

Wszelkie próby reformowania szkoły, których źródłem są politycy i urzędnicy, a nauczyciele biernymi i posłusznymi wykonawcami, są skazane na porażkę. Drzwi do autentycznej przemiany otwierają się tylko od środka.

Czy chcesz zmieniać swoją szkołę, miejsce twojej pracy ? Czy nauczyciele mogą zmieniać swoją szkołę nie prowadząc między sobą dialogu ? Czy szkoła nowoczesna, szkoła przyszłości, może funkcjonować bez autentycznego dialogu ? Dialogu, jako podstawowego sposobu komunikacji, diagnozowania sytuacji, poszukiwania sprzeczności, prowadzenia sporów i rozwiązywania konfliktów. Metody uczenia i wychowywania. 
Dialog - sposób i cel pracy szkoły.

SZKOŁA SZACUNKU I DIALOGU nie jest wynikiem zarządzeń i działań sejmu, rządu, kuratorium lub organów samorządowych. Jest tworzona przez głównych zainteresowanych, zgodnie z ich potrzebami i wymaganiami. Daje możliwość swobodnej wypowiedzi i aktywnego uczestnictwa. Jest w niej miejsce na współpracę i różnicę zdań. Nie boi się konfliktów. Dzięki temu każdy może czuć się w niej bezpiecznie. Nauka i praca w takiej szkole przynosi więcej satysfakcji i radości.

FUNDAMENTY

Dwie fundamentalne zasady:

Zasada 1.            Podstawą wszelkich działań na terenie szkoły jest SZACUNEK.

Wszyscy ludzie mają  prawo do szacunku. Każde dziecko, rodzic, nauczyciel potrzebuje szacunku. O szacunku mówimy głośno i na co dzień. Uczymy się okazywania szacunku w sposób aktywny i świadomy, w różnych sytuacjach. Każdy ma prawo odwoływać się do zasady szacunku. Przy różnych okazjach stawiamy pytanie: „czy to jest zgodne z zasadą szacunku ?”.

Zasada 2.             Podstawą wszelkich działań na terenie szkoły jest DIALOG.

Dialog jest sposobem porozumiewania się oraz metodą rozwiązywania problemów, sporów i konfliktów. Bez dialogu nie ma szacunku. Każdy człowiek, zarówno dziecko jak i dorosły, pozbawiony możliwości dialogu jest narażony na frustrację, pesymizm, alienację. Skutki mogą być różne: bierność, zaniżone poczucie wartości, wypalenie zawodowe, zachowania agresywne, przemoc, ucieczka w nałogi, ... . O dialogu mówimy głośno i na co dzień. Uczymy się prowadzenia dialogu w sposób aktywny i świadomy, w różnych sytuacjach. Dialog jest podstawową sposobem porozumiewania się, metodą nauczania, sposobem prowadzenia sporów i rozwiązywania konfliktów.

Dobrowolne przyjęcie i akceptacja tych zasad przez nauczycieli jest warunkiem koniecznym i pierwszym krokiem. Tworzenie takiej szkoły rozpoczyna się od postawienia prostego pytania: kto z obecnych chce aby szacunek i dialog stał się fundamentem naszej szkoły ? Chętni podpisują stosowną deklarację. Na początek wystarczy kilku nauczycieli, minimum dwóch-trzech. Pozostali nauczyciele mogą być świadkami i „niezupełnymi” uczestnikami prac SZSZID.

Warunki brzegowe:

- dwóch nauczycieli

- dyrektor i wszyscy nauczyciele

Istotne szczegóły:

- wolno mówić wszystko

- nie wolno mówić dowolnie = nie wolno łamać zasady szacunku

- nie wolno unikać dialogu

- nie wolno zabraniać mówienia

- dialog i szacunek jest METODĄ i CELEM pracy w szkole

- SZSZID jest narzędziem komunikacji, pracy, rozwoju, kontroli, rozwiązywania konfliktów i obrony dla każdego jej uczestnika

KOMENTARZ

Propozycja budowania SZSZID może napotkać na opinie typu: w naszej szkole to jest niepotrzebne, my rozmawiamy ze sobą, prowadzimy dialog, okazujemy sobie szacunek, nikt nie narzeka na brak dialogu i szacunku, w statucie i regulaminach występują te pojęcia.

W takiej sytuacji można zaproponować różne argumenty za ulepszeniem, żeby spróbować udoskonalić i rozwinąć to co jest („lepsze wrogiem dobrego”). Można też zadać kilka pytań „sprawdzających”, czy rzeczywiście zasady szacunku i dialogu istnieją w świadomości wszystkich nauczycieli, uczniów i rodziców danej szkoły oraz pokazujących w jakim stopniu te zasady są wcielane w codziennej praktyce. Ale chyba najlepiej nie namawiać, nie przekonywać, nie udowadniać. Po prostu zastosować zasadę wyboru: sam podejmujesz decyzję. 

TWÓRCY I UCZESTNICY

twórca = uczestnik !!!

Warunki brzegowe:

- nauczyciele + uczniowie

- nauczyciele + uczniowie + dyrekcja + rodzice + władze lokalne + władze oświatowe + najbliższy uniwersytet

Oni sami, wspólnie (a nie ktoś z zewnątrz, jak to jest dotychczas) tworzą taką szkołę. Robią to poprzez dialog, wśród dyskusji, sporów a nawet kłótni, ale zawsze odwołując się do zasady szacunku.

Każda z wymienionych grup ma swoje cele do zrealizowania. Bywają one sprzeczne, co może prowadzić do różnicy zdań i powstawania konfliktów. Takie sprzeczności interesów warto czasem wyraźnie eksponować, mówić o nich głośno, nie zamiatać pod dywan.

KONFLIKT

SZKOŁA SZACUNKU I DIALOGU traktuje różnice zdań, dyskusje i spory jako zjawiska naturalne i pozytywne. Nauczyciele i dyrekcja spodziewają się ich. Ciągle doskonalą metody ich przewidywania, diagnozowania  i rozwiązywania. Wszyscy uczestnicy życia szkolnego uczą się wspólnie jak radzić sobie w przypadku konfliktu. Jeśli instytucje szkoły nie rejestrują i nie wykazują  różnic zdań, zastrzeżeń, postulatów i konfliktów, jeśli pracują w pełnej zgodzie i jednomyślności, to powinno to  budzić wątpliwości i niepokój.

Każdy uczestnik konfliktu ma prawa i obowiązki:

   - prawo do: szacunku; pełnej wypowiedzi; korzystania z pomocy doradców i obrońców; 
      życzliwego traktowania.

   - obowiązki: traktowania drugiej strony sporu z szacunkiem, wysłuchania jej argumentów, nie  

     przenoszenia sporu na inne płaszczyzny wzajemnych kontaktów.

ZASADA WYBORU

SZSZID stwarza możliwości i konieczności dokonywania wyborów we wszystkich obszarach swojego działania.

SŁOWNIK JĘZYKA SZACUNKU I DIALOGU

ZBIÓR PRAW

INSTYTUCJE DEMOKRACJI SZKOLNEJ

Itd., itp.

PRZYKŁADY

(1) Dialog wśród nauczycieli. Nauczyciele mogą swobodnie rozmawiać o swoich sukcesach i porażkach, o mocnych i słabych stronach, o tym co im się nie podoba, co i jak zmienić, o błędach kolegów. Mogą dyskutować o różnicach poglądów, postaw i praktyk, mogą prowadzić spory.

Oto kilka tematów:

- X świetnie przygotowuje do konkursów, ale psuje wszystkie wycieczki

- uczniowie Y mają najwyższe średnie, ale narzekają na nudne lekcje wychowawcze

- Z prowadzi doskonale teatr, ale ma kłopoty z dyscypliną

- Q sumiennie prowadzi stronę internetową, ale jest niesłowny

(2) Spór jako metoda dydaktyczna.

(3) Prowadzenie sporów i rozwiązywanie konfliktów.